Een bekend gezegde luidt: “If you don’t try, you will never succeed”. Ofwel het vraagt om moed, durf, doorzettingsvermogen, creativiteit, contacten en strategisch inzicht om succesvol een startup naar een volgende fase te loodsen. En misschien is het in Nederland wel gewoon lastiger dan in de USA waar venture capitalists forse bedragen in nieuwe bedrijven steken met tegelijk grote risico’s. Er bestaat daar een cultuur waar de ‘belofte’ van nieuwe bedrijven stevig wordt opgeklopt en het ‘selffulfilling prophecy’ effect doet de rest.
In het NRC een tijdje terug stond een uitgebreid en interessante beschouwing over de ondergang en het debacle van de Dutch sustainable Techpromise; Lightyear. Vanaf de start een jongensboek, slimme engineers, die na jaren onderzoek en voorbereiding een gat in de markt zien voor een 1e zonne-automodel,ofwel een elektrische auto met zonnepanelen. Hoe gaaf is dat? Dit keer kwamen de ideeën niet uit Delft, maar uit Eindhoven. Deze jonge pioneers, studenten doen in 2013 succesvol mee aan de Solar Challengeen besluiten na hun eerste plek een bedrijf op te starten in 2016 om een personenauto te ontwikkelen die rijdt op elektriciteit opgewekt door zonnepanelen. De toekomst zag er zonnig voor ze uit, het leek op een jongensboek en toch liep het anders.
Hoe kan het dat zo’n succesvolle startup met een enorm potentieel het uiteindelijk niet redt? De lessen die meerdere startups kunnen leren uit deze casus hebben we hieronder kort op een rijtje gezet. Voor alle duidelijkheid en als disclaimer, er zijn er ongetwijfeld meer, maar de onderstaande zijn veelzeggend en herkenbaar:
o Op de eerste plaats zien we zeker in de startup fase een groep enthousiaste -veelal relatief jongere medewerkers – werken aan de ontwikkeling en ontwerp van het product. Het is een pioniersfase, waarin zaken overzichtelijk en kleinschalig zijn. Bij de opschaling naar een meer volwassenheidsfase, is verdere professionalisering en ervaring van het management ‘key’, en dit geldt voor financieel, operationeel en HR;
o Startups die voor een groot deel afhankelijk zijn van investeerders zijn continue bezig met ‘Road-shows’ en de continue spanning omtrent cashflow en liquiditeit. Omdat de omgeving enthousiast is, waaronder klanten en leads, blijft de startup geloven in een goede afloop. Het kan niet misgaan, hoor je betrokkenen zeggen, en het management laat zich leiden door een soort onvoorwaardelijk optimisme dat het ‘echt wel goed komt’. Wanneer dat in de praktijk dan uiteindelijk niet zo uitpakt, is de schok en verbazing enorm;
o In het productieproces zal de startup agile en flexibel moeten zijn, ofwel je kunt wel vasthouden aan het beloofde product (personenauto die rijdt op elektriciteit aangedreven door zonnepanelen) maar wanneer gaandeweg blijkt dat alleen de zonnepanelen geweldig renderen en de auto eigenlijk veel te duur gaat worden, zou je dan niet de focus moeten verleggen. De leerervaring laat vooral zien, dat het belangrijk is dat je de investeerders kunt aantonen wat je hebt bereikt. Wat zijn je deliverables en idealiter, hoe ziet je ROI eruit?;
o Het continue informeren van de investeerders hoe de vlag erbij hangt, volgt naadloos op het vorige punt. Ook bij tegenslag of vertraging, houd investeerders op de hoogte. Jonge en nieuwe bedrijven hebben nu eenmaal te maken met cashflow-issues, onzekerheid en met snel wisselende omstandigheden. Mooi weer spelen is een strategie die op de langere termijn meer dan onverstandig blijkt;
o De juiste mensen binnenhalen, met of zonder grijs haar maar met de juiste skills, competenties en motivatie kan niet overschat worden. Onvoldoende aandacht voor kwaliteit bij de werving kan leiden tot slechte recruiting-beslissingen, waarbij startups werknemers aannemen die misschien niet bij een startup of de bedrijfscultuur passen, of niet over de juiste vaardigheden beschikken;
o Verlies van bedrijfscultuur: Als een startup groeit, kan het een uitdaging zijn om de oorspronkelijke bedrijfscultuur te behouden. De verkeerde mensen binnenhalen, toenemende bureaucratie en inefficiënte processen -juist bij schaalvergroting- kunnen de kernwaarden en cultuur van de startup uithollen. Oprichters moeten actief blijven werken aan het behoud van de identiteit van het bedrijf.
En toch, zelfs na al deze waarschuwingen en ‘red flags’, hoe mooi is het wanneer het wel slaagt. Dus startup, doe er je voordeel mee. “If you don’t try, you will never know”.
Het zal de echte ondernemer niet weerhouden om het te proberen en laten we dat vooral koesteren. Als Johan van Oldenbarnevelt in 1602 alleen had geluisterd naar de mogelijke valkuilen, dan was Nederland nooit zo groot geworden. Dus, ‘blijf proberen maar doe het slim’!